WTanzanya’nın başkenti Dar es Salaam’ın sokaklarında kulaklarınız açık bir şekilde dolaşırsanız, kısa sürede fark edeceksiniz: bölge ne kadar hareketliyse, sokaklar o kadar kötü, müzik o kadar hareketli ve hızlı.
Şehir merkezindeki cam ofis kulelerinin çevresindeki barlardan ve şık restoranlardan hâlâ hip-hop ve R&B çınlarken, Kariokoo pazarında, umutsuzca dolup taşan Dala-Dala minibüslerinde ve blok partilerde çok daha anarşik sesler pompalanıyor: Canlı, Dakikada 160 ila 300 Vuruş yüksek perdeli vuruşlar. Gergin klavye erişteleri. Ve Swahili dilinde, yoksulluktan, işsizlikten ve adını kidogoro’dan alan, tamamen bitkin dansçıların üzerine çöktüğü köpük şilteler veya sadece artıklarından alan kidogoro partilerinin coşkusundan bahseden ilahiler.
Bu kulağa hoş gelen uyarıcıya Singeli denir. Davul ve bastan daha hızlı bir ritim, hatta biraz gevezelik. Tanzanya’nın gençliğini diğer tüm türlerden daha fazla temsil eden müziğe dönüşen bir sarhoşluk hali.
ayrıca oku
Tanzanyalı bir hip-hop yıldızı, singleli yarışmasıyla “Arabalardan bahsediyoruz, onlar sadece telefonlardan bahsediyor” diye alay etti. Ve bunu yaparken şu noktaya değindi: Doğu Afrika hip hop varyantı Bongo Flava’nın aksine, Singeli herhangi bir orta sınıf hayali yansıtmıyor. Bir Singleli hitinin her kelimesine bir inanç gibi eşlik eden yırtık pırtık plastik ayakkabılı minibüs kondüktörlerinin müziği ve Bongo Flava Gucci ve Chanel gibi koktuğunda Singleli, eh, daha çok kömür ateşinin dumanını taşıyor.
Tanzanya’da nüfusun yaklaşık yarısı 16 yaşından küçüktür. Onlar için çok az resmi iş varken, kırsal kesimden göç Dar es Salaam’ın gettolarını her yıl yarım milyon insanla dolduruyor. Aynı anda hem hüsran için bir çıkış hem de bir parti uyuşturucusu olmak isteyen bir müziğin ortaya çıkması için yapılmış gibi, yoksulluğun ve hayatta kalma mücadelesinin bir biyotopudur. Veya: Single’da kafayı bulamasaydınız bir Cumartesi gecesi nasıl olurdu?
Reaktördeki taze bir yakıt çubuğu gibi
Singeli, Afrika’dan gelen ilk elektrikli model değil. “Congotronics” etiketi altında faaliyet gösteren Güney Afrikalı Shangaan, Malian Balani Show veya Kongolu Likembe Orkestrası, abartılı parmak piyanolarıyla birkaç yıldır Batılı elektronik avangardın ilgisini çekiyor. Animal Collective’ten Berlin tekno yapımcıları Mark Ernestus’a ve Errorsmith’ten hip-hop mucidi Flying Lotus’a kadar gruplar onlardan ilham aldı.
Ve şimdi bekardan. Muhtemelen tüm Afrika dans salonu varyantlarının en uyuz, en gürültülü ve en hızlısıdır. Bu sokak müziği ilk kez 2017’de batıya yöneldi. O zamanlar Afro-Electro plak şirketi Nyege Nyege Tapes, daha önce sadece tekli olan tekli öncü Sisso’nun kayıtlarının yer aldığı “Sounds Of Sisso” kasetini çıkardı. Dar es Salaam’ın karaborsada dolaşıyordu. Yorgun Batı tekno sahnesi için bir açıklama: Sanki yeni bir nükleer yakıt çubuğu, bir reaktörü bir kez daha erime sıcaklıklarına kadar parçalanma tehlikesiyle karşı karşıya bırakmış gibi.
Sholo Mwamba sahnede
Kaynak: Jonathan Fischer
Aldatmacanın gelmesi uzun sürmedi. Sisso, MCZO ve Duke, hiçbir İngilizce eğitimi ve bilgisi olmayan genç adamlar, Berlin’deki CTM’de ve Varşova ve New York’a kadar Londra Café OTO’da DJ performanslarına davet edildi. Tanzanyalılar Kidogoro enerjilerini yanlarında getirdiler. Ve köpük paspaslar ve kömür ateşi kokusu olmasa bile, bu ülkede hiçbir DJ kabininin duymadığı hiperkinetik ses tepeleri yarattılar. Daha da hızlı olabilir mi? Her halükarda, kirli sürüş ve aşırı sinirlilik, single’ı küreselleşmiş teknonun tür klişelerinden bir mola arayan herkes için bir vaat haline getirdi.
Bununla birlikte, single’ın cazibesini oluşturan, kesinlikle yapıcı yanlış anlamalar, korkaklaştırılmış hatalardır. Şu andaki en büyük yıldızının adıyla başlıyor: “Sholo küçük kuşlar anlamına gelir ve Mwamba rock’tır” diye açıklıyor şarkıcı ve rapçi Sholo Mwamba, ağartılmış afro, örgülü saç örgüsü ve güneş gözlüğü olan ince yapılı bir adam. “Aslında kuşlara Sholwe deniyor. Çocukken iyi telaffuz edemezdim ve hep Sholo derdim. Bu herkesi güldürdü.”
Sholo Mwamba ve ekibi, Darüsselam’ın merkezindeki Makumbusho’da düzenlenen ACCES müzik konferansındaki açık hava performansının ses kontrolünü henüz tamamladıktan sonra sazdan bir çatı altında sigara içiyor. Bir okul sınıfı, komşu Köy Müzesi’ne giderken yanından geçer. Müzik yıldızını tanıdıklarında büyük çığlıklar atarlar. Herkes fotoğraf çekmek ister. Sholo Mwamba hitlerinden birini seslendiriyor: sanki emir almış gibi, okul çocukları nakarat ekliyor: “Seni ararsam gelirsin!”
ayrıca oku
Müzisyen Vieux Farka Toure
Kendisi, diyor Mwamba ve ne kadar zayıf göründüğünü, yetim ve sokak çocuğu olarak büyüdüğünü ancak şimdi fark edebiliyoruz. “Okula gitme fırsatım hiç olmadı. Sadece bekar benim için pek çok kapı açtı.” Buna rağmen: Mwamba’nın küstahlığına da ihtiyaç vardı. Bir çocuğun reşit olması, sünnet, düğün gibi kutlamalarda, dizüstü bilgisayarlarına geleneksel şarkılar ve davul ritimleri çalan DJ’leri sığdırır ve törenin ustası olarak sahneye atlardı. Tek bir rapçi olarak.
Başlangıçta DJ’ler ve prodüktörler, Swahili sahilindeki düğünlerde ve aile kutlamalarında çalınan bir orkestra müziği olan taraab’ın parçalarını diğer ritimlerle karıştırıp hızlandırdılar. “Taarab müziğinin yavaş bir ritmi var. Ama DJ hızı artırırsa, kimse şarkıya eşlik edemez – bu yüzden insanlar deli gibi dans etmeye başlar.” DJ’ler her zaman bu tür uyarıcılarla deney yapmayı sevmişse, o zaman bu da harika çalışıyor. Hızlı, daha hızlı, tekli.
Singeli’nin selefi olan Mchiriku bile 1990’larda şehriye benzeri Casio melodileri ve gürültülü lo-fi estetiğiyle tüm Batı pop normlarından koptu. Single daha sonra, daha iyi üretim teknolojisi sayesinde pop pazarına bir geçiş yaratmak için enerjisini devraldı. Bugün, Profesör Jay gibi hip-hop yıldızları bile bir zamanlar zavallı adamın müziğine kaşlarını çatıyor. Singeli’nin popülaritesinin en açık göstergesi, başka türlü nasıl olabilirdi, reklamdır: Mopedler, sabun veya bira olsun – Tanzanya’daki kitle pazarını hedefleyen umut vaat eden hiçbir pazarlama kampanyası, Singeli davul çalmadan ilerleyemez.
Saygısızın sesi
“İnsanlar singeli’nin saygısız Wahuni’nin müziği olduğunu söylerdi.” Evet, Sholo Mwamba kendini böyle görüyordu. Aslında, böcek ilacı katılmış alkol satan gecekondu barlarındaki kökenleri, genellikle küçük suç çevresinden gelen dansçılar ve polis tarafından düzenli olarak dağıtılan yasadışı sokak partilerindeki kökenleri nedeniyle türün hala şüpheli bir itibarı var.
Ancak TV istasyonları ve radyo istasyonları single’ı almadan önce bile referandumu ayaklarıyla kazandı: Cumartesi gecesi hiçbir hip-hop DJ’i, hiçbir gösterişli plaj partisi single ile rekabet edemez. Bu arada, pop varyantı gettoları çoktan geride bıraktı. Sholo Mwamba’nın videoları artık milyonlarca tıklama topladı. “Başkan bile toplum içinde bizim müziğimizle dans etti.” Zayıf adam güneş gözlüklerini düzeltiyor ve yumruğunu kaldırıyor: “Biz saygı görüyoruz.”
Alman-Afrika kar amacı gütmeyen “Music in Africa” ağı tarafından başlatılan ACCES müzik fuarı kapsamındaki konseri için, DJ’e ek olarak gerçek bir grubu da beraberinde getirdi: üç davulcu, iki gitarist ve bir trompetçi. Klimalı stüdyolarda vakit geçirmedim. Ancak ustalıkla anladıkları bir şey var: Enstrümanlarını ritmik silahlar olarak kullanmak, sahnede dalgalar halinde seyirciye yayılan tamamen fiziksel bir coşkuyu ateşlemek. Bir terli, seksi hızlandırılmış dönüş döngüsü.
ayrıca oku
Sholo Mwamba, plastik bir taç, uzun dişleri olan vatkalar ve leopar pelerinle tam anlamıyla bir peri masalı kralı olarak sahnede kasılarak ilerliyor. Dansçıları da “Wakanda Forever”daki Kara Panter film setinden fırlamış görünüyorlar. Sholo Mwamba, “Asla aynı kalmıyoruz,” diye açıklamıştı: “Singeli sürekli değişiyor.”
Şimdi kesik kesik Svahili dilinde ilahiler söylüyor. Bazı yurttaşlar için bile çok hızlı. Ama bir nakarat yapışıyor. Bir zamanlar büyükannesinin küçük Sholo’yu gözetlediği getto olan “Ghetto la Bibi” hakkında: “Sonunda uyumaya ne dersin/ Okların bize zarar veremez.”
Sholo Mwamba, 25 Mayıs 2023’te Münih’teki Afrika Müzik Günleri’nde sahne alıyor.
Şehir merkezindeki cam ofis kulelerinin çevresindeki barlardan ve şık restoranlardan hâlâ hip-hop ve R&B çınlarken, Kariokoo pazarında, umutsuzca dolup taşan Dala-Dala minibüslerinde ve blok partilerde çok daha anarşik sesler pompalanıyor: Canlı, Dakikada 160 ila 300 Vuruş yüksek perdeli vuruşlar. Gergin klavye erişteleri. Ve Swahili dilinde, yoksulluktan, işsizlikten ve adını kidogoro’dan alan, tamamen bitkin dansçıların üzerine çöktüğü köpük şilteler veya sadece artıklarından alan kidogoro partilerinin coşkusundan bahseden ilahiler.
Bu kulağa hoş gelen uyarıcıya Singeli denir. Davul ve bastan daha hızlı bir ritim, hatta biraz gevezelik. Tanzanya’nın gençliğini diğer tüm türlerden daha fazla temsil eden müziğe dönüşen bir sarhoşluk hali.
ayrıca oku
Tanzanyalı bir hip-hop yıldızı, singleli yarışmasıyla “Arabalardan bahsediyoruz, onlar sadece telefonlardan bahsediyor” diye alay etti. Ve bunu yaparken şu noktaya değindi: Doğu Afrika hip hop varyantı Bongo Flava’nın aksine, Singeli herhangi bir orta sınıf hayali yansıtmıyor. Bir Singleli hitinin her kelimesine bir inanç gibi eşlik eden yırtık pırtık plastik ayakkabılı minibüs kondüktörlerinin müziği ve Bongo Flava Gucci ve Chanel gibi koktuğunda Singleli, eh, daha çok kömür ateşinin dumanını taşıyor.
Tanzanya’da nüfusun yaklaşık yarısı 16 yaşından küçüktür. Onlar için çok az resmi iş varken, kırsal kesimden göç Dar es Salaam’ın gettolarını her yıl yarım milyon insanla dolduruyor. Aynı anda hem hüsran için bir çıkış hem de bir parti uyuşturucusu olmak isteyen bir müziğin ortaya çıkması için yapılmış gibi, yoksulluğun ve hayatta kalma mücadelesinin bir biyotopudur. Veya: Single’da kafayı bulamasaydınız bir Cumartesi gecesi nasıl olurdu?
Reaktördeki taze bir yakıt çubuğu gibi
Singeli, Afrika’dan gelen ilk elektrikli model değil. “Congotronics” etiketi altında faaliyet gösteren Güney Afrikalı Shangaan, Malian Balani Show veya Kongolu Likembe Orkestrası, abartılı parmak piyanolarıyla birkaç yıldır Batılı elektronik avangardın ilgisini çekiyor. Animal Collective’ten Berlin tekno yapımcıları Mark Ernestus’a ve Errorsmith’ten hip-hop mucidi Flying Lotus’a kadar gruplar onlardan ilham aldı.
Ve şimdi bekardan. Muhtemelen tüm Afrika dans salonu varyantlarının en uyuz, en gürültülü ve en hızlısıdır. Bu sokak müziği ilk kez 2017’de batıya yöneldi. O zamanlar Afro-Electro plak şirketi Nyege Nyege Tapes, daha önce sadece tekli olan tekli öncü Sisso’nun kayıtlarının yer aldığı “Sounds Of Sisso” kasetini çıkardı. Dar es Salaam’ın karaborsada dolaşıyordu. Yorgun Batı tekno sahnesi için bir açıklama: Sanki yeni bir nükleer yakıt çubuğu, bir reaktörü bir kez daha erime sıcaklıklarına kadar parçalanma tehlikesiyle karşı karşıya bırakmış gibi.
Sholo Mwamba sahnede
Kaynak: Jonathan Fischer
Aldatmacanın gelmesi uzun sürmedi. Sisso, MCZO ve Duke, hiçbir İngilizce eğitimi ve bilgisi olmayan genç adamlar, Berlin’deki CTM’de ve Varşova ve New York’a kadar Londra Café OTO’da DJ performanslarına davet edildi. Tanzanyalılar Kidogoro enerjilerini yanlarında getirdiler. Ve köpük paspaslar ve kömür ateşi kokusu olmasa bile, bu ülkede hiçbir DJ kabininin duymadığı hiperkinetik ses tepeleri yarattılar. Daha da hızlı olabilir mi? Her halükarda, kirli sürüş ve aşırı sinirlilik, single’ı küreselleşmiş teknonun tür klişelerinden bir mola arayan herkes için bir vaat haline getirdi.
Bununla birlikte, single’ın cazibesini oluşturan, kesinlikle yapıcı yanlış anlamalar, korkaklaştırılmış hatalardır. Şu andaki en büyük yıldızının adıyla başlıyor: “Sholo küçük kuşlar anlamına gelir ve Mwamba rock’tır” diye açıklıyor şarkıcı ve rapçi Sholo Mwamba, ağartılmış afro, örgülü saç örgüsü ve güneş gözlüğü olan ince yapılı bir adam. “Aslında kuşlara Sholwe deniyor. Çocukken iyi telaffuz edemezdim ve hep Sholo derdim. Bu herkesi güldürdü.”
Sholo Mwamba ve ekibi, Darüsselam’ın merkezindeki Makumbusho’da düzenlenen ACCES müzik konferansındaki açık hava performansının ses kontrolünü henüz tamamladıktan sonra sazdan bir çatı altında sigara içiyor. Bir okul sınıfı, komşu Köy Müzesi’ne giderken yanından geçer. Müzik yıldızını tanıdıklarında büyük çığlıklar atarlar. Herkes fotoğraf çekmek ister. Sholo Mwamba hitlerinden birini seslendiriyor: sanki emir almış gibi, okul çocukları nakarat ekliyor: “Seni ararsam gelirsin!”
ayrıca oku
Müzisyen Vieux Farka Toure
Kendisi, diyor Mwamba ve ne kadar zayıf göründüğünü, yetim ve sokak çocuğu olarak büyüdüğünü ancak şimdi fark edebiliyoruz. “Okula gitme fırsatım hiç olmadı. Sadece bekar benim için pek çok kapı açtı.” Buna rağmen: Mwamba’nın küstahlığına da ihtiyaç vardı. Bir çocuğun reşit olması, sünnet, düğün gibi kutlamalarda, dizüstü bilgisayarlarına geleneksel şarkılar ve davul ritimleri çalan DJ’leri sığdırır ve törenin ustası olarak sahneye atlardı. Tek bir rapçi olarak.
Başlangıçta DJ’ler ve prodüktörler, Swahili sahilindeki düğünlerde ve aile kutlamalarında çalınan bir orkestra müziği olan taraab’ın parçalarını diğer ritimlerle karıştırıp hızlandırdılar. “Taarab müziğinin yavaş bir ritmi var. Ama DJ hızı artırırsa, kimse şarkıya eşlik edemez – bu yüzden insanlar deli gibi dans etmeye başlar.” DJ’ler her zaman bu tür uyarıcılarla deney yapmayı sevmişse, o zaman bu da harika çalışıyor. Hızlı, daha hızlı, tekli.
Singeli’nin selefi olan Mchiriku bile 1990’larda şehriye benzeri Casio melodileri ve gürültülü lo-fi estetiğiyle tüm Batı pop normlarından koptu. Single daha sonra, daha iyi üretim teknolojisi sayesinde pop pazarına bir geçiş yaratmak için enerjisini devraldı. Bugün, Profesör Jay gibi hip-hop yıldızları bile bir zamanlar zavallı adamın müziğine kaşlarını çatıyor. Singeli’nin popülaritesinin en açık göstergesi, başka türlü nasıl olabilirdi, reklamdır: Mopedler, sabun veya bira olsun – Tanzanya’daki kitle pazarını hedefleyen umut vaat eden hiçbir pazarlama kampanyası, Singeli davul çalmadan ilerleyemez.
Saygısızın sesi
“İnsanlar singeli’nin saygısız Wahuni’nin müziği olduğunu söylerdi.” Evet, Sholo Mwamba kendini böyle görüyordu. Aslında, böcek ilacı katılmış alkol satan gecekondu barlarındaki kökenleri, genellikle küçük suç çevresinden gelen dansçılar ve polis tarafından düzenli olarak dağıtılan yasadışı sokak partilerindeki kökenleri nedeniyle türün hala şüpheli bir itibarı var.
Ancak TV istasyonları ve radyo istasyonları single’ı almadan önce bile referandumu ayaklarıyla kazandı: Cumartesi gecesi hiçbir hip-hop DJ’i, hiçbir gösterişli plaj partisi single ile rekabet edemez. Bu arada, pop varyantı gettoları çoktan geride bıraktı. Sholo Mwamba’nın videoları artık milyonlarca tıklama topladı. “Başkan bile toplum içinde bizim müziğimizle dans etti.” Zayıf adam güneş gözlüklerini düzeltiyor ve yumruğunu kaldırıyor: “Biz saygı görüyoruz.”
Alman-Afrika kar amacı gütmeyen “Music in Africa” ağı tarafından başlatılan ACCES müzik fuarı kapsamındaki konseri için, DJ’e ek olarak gerçek bir grubu da beraberinde getirdi: üç davulcu, iki gitarist ve bir trompetçi. Klimalı stüdyolarda vakit geçirmedim. Ancak ustalıkla anladıkları bir şey var: Enstrümanlarını ritmik silahlar olarak kullanmak, sahnede dalgalar halinde seyirciye yayılan tamamen fiziksel bir coşkuyu ateşlemek. Bir terli, seksi hızlandırılmış dönüş döngüsü.
ayrıca oku
Sholo Mwamba, plastik bir taç, uzun dişleri olan vatkalar ve leopar pelerinle tam anlamıyla bir peri masalı kralı olarak sahnede kasılarak ilerliyor. Dansçıları da “Wakanda Forever”daki Kara Panter film setinden fırlamış görünüyorlar. Sholo Mwamba, “Asla aynı kalmıyoruz,” diye açıklamıştı: “Singeli sürekli değişiyor.”
Şimdi kesik kesik Svahili dilinde ilahiler söylüyor. Bazı yurttaşlar için bile çok hızlı. Ama bir nakarat yapışıyor. Bir zamanlar büyükannesinin küçük Sholo’yu gözetlediği getto olan “Ghetto la Bibi” hakkında: “Sonunda uyumaya ne dersin/ Okların bize zarar veremez.”
Sholo Mwamba, 25 Mayıs 2023’te Münih’teki Afrika Müzik Günleri’nde sahne alıyor.